بررسی تطبیقی آرای ابوالبرکات و ابن کمونه در ماهیت، بساطت و سرمدیت نفس

در واقع چهارچوب پژوهش حاضر واکاوی چند پرسش اصلی است: نفس چیست؟ آیا نفس به عنوان موجودی مستقل از بدن وجود دارد؟ مرکب است یا بسیط؟ حادث است یا قدیم؟ ابدی است یا غیر ابدی؟ در همین راستا اثبات وجود نفس از طریق براهین اقامه شده از سوی اندیشمندان و از جمله ابن سینا و ابوالبرکات و ابن کمونه صورت می گیرد و ضمنا انواع نفس ( نباتی، حیوانی، انسانی و فلکی ) و تعاریف گوناگون آن از سوی ایشان و دیگر اندیشمندان مورد تبیین قرار می گیرد و اما نکته حائز اهمیت تبیین اثر پذیری ابوالبرکات و ابن کمونه از پیشینیان و بویژه از ابن سینا در برخی از موضوعات مذکور و تصحیح برخی عبارات است و اما در واکاوی مسائل بساطت و حدوث و قدم و ابدیت نفس به بررسی آرای متفکران و از جمله اقامه پنج دلیل از افلاطون بر ابدیت نفس و سه دلیل بر قدم آن و نیز تبیین دیدگاه های ابوالبرکات و ابن کمونه پرداخته شده است و در مسأله ی بساطت نفس به نکته های ظریف آرای ابوالبرکات در بساطت مجردات و تقسیم و رتبه بندی آن ها از حیثیات مختلف توجه شده به طوری که بساطت در منظومه فکری او تداعی کننده معنای خاص – وجود طیفی از بساطت که دامنه آن از وجود محض آغاز و تا موجودات مولف مادی و بلکه ماهیت من حیث هی ادامه می یابد و هر یک انعکاس مرتبه ای از بساطت بوده و حتی موجودات مولف مادی نیز در عین ترکب نسبت به ماهیت فوق، از بساطت برخوردار خواهند بود و نیز از آرای ابوالبرکات به نه دلیل بر تجرد نفس و اساسا تبیین تشکیکی بودن مقوله تجرد و بساطت پرداخته شده است و نیز استقلال رأی و نظریهپردازی او در مواضع متعدد مورد توجه قرار گرفته است و همین طور به استخراج آرای ابنکمونه در حوزه این پژوهش و اشتراکات و افتراقات او با ابوالبرکات و نیز به علایق و عادات او در مشی فلسفی اش توجه خاص شده است، از جمله آن که علاقه ی زاید الوصف او به ایجاد مرزبندی میان مخترعان ایده ها مورد توجه خاص قرارگرفته است زیرا او در مواضع متعدد خود را به عنوان نظریه پرداز و از مخترعان ایده در مسائل مختلف از جمله در مسأله ابدیت نفس و از مبتکرین خلاق در طرح مباحث و تقاریر نوین مطرح می سازد و حتی گاه در یک مسأله، مجموعه واکاوی های پیشینیان را وافی به مقصود نمی داند و به تبیین چگونگی تدارک آن ها می پردازد، لازم به ذکر است: چند دلیل از نگارنده بر ابدیت نفس اقامه شده است، این ادله بر اساس روش های عقلی و شهودی بوده و در هر روش به یک دلیل پرداخته شده است، با این تفاوت که دلیل اول مورد تقاریر مختلف ( سه تقریر ) قرار گرفته است.